Türkiye’nin nüfusu, 27.7 milyon. Türkiye’de okuma-yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 59. Ama ABD’de okuma-yazma bilmeyenlerin oranı da yüzde 3. Okuma-yazma oranı en yüksek iki ülke, yüzde 99 ile Almanya ve Finlandiya. Yunanistan’da okuma-yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 41, Bulgaristan’da yüzde 31, Mısır’da yüzde 85. 1959 yılında, Dünyada insan başına tüketilen kâğıt miktarına bakalım (gazete kâğıdı hariç)...Yayınlanan kitap sayılarında, 22.143 ile Büyük Britanya bir numara, ABD 13.462 ile iki numara. İsviçre’de 3527 kitap yayınlanmış, Türkiye’de son bir yıl içinde 4124 kitap basılmış. Bu kitaplardan 3630’u telif eser, 494’ü çeviri. Basılan kitaplardan 1306’sı ince zımbalı kitap (yani broşür de denebilir). Yayınlanan kitaplardan 2595’i İstanbul’da, 1091'i Ankara’da, 400 küsürü de diğer şehirlerde neşredilmiş.
Dünyadaki gazete sayısı ve tirajlarıyla kıyaslandığında Türkiye, şöyle bir görünüm arzediyor: Ülkede 329 gazete yayınlanıyor ve gazetelerin toplam tirajı 1.5 milyon. SSCB’de 31 milyon, ABD’de 53.8 milyon (1772 gazete), Almanya’da 17 milyon, İsviçre’de 1.6 milyon, Yunanistan’da 800 bin, Mısır’da 350 bin (53 gazete).
Türkiye Haberleri
1 Ocak
1959 yılı Basın için en zorlu yıl oldu. Basın davalarının ellisi mahkûmiyetle neticelendi. 61 gazeteci için 28 yıl 10 ay ve bir günlük hapis ve 210 bin lira para cezası verildi. Ankara’da Ulus gazetesinden Beyhan Cenkçi 40 ay hapis, 1433 lira ceza ile en çok cezayı aldı. Sonra Ahmet Emin Yalman 33 ay 14 bin lira, Selami Akpınar ve Tunç Yalman 3’er ay Samsun’a sürgün cezası aldılar. Kim dergisi ve Vatan gazetesi, Temmuz ayında Adnan Menderes’i küçük düşürdü diye birer ay kapatıldı.
3 Ocak
Adnan Menderes Adana’da dedi ki: “Türkiye bütün müşkülleri yendi. Artık içeride ve dışarıda Türkiye’nin iktisadî (ekonomik) durumunun kötülüğünden bahseden yok.”
5 Ocak
Şahap Balcıoğlu “Pulliam” davası yüzünden 15 ay için cezaevine girdi. ("Pulliam Davası" hakkında tıklayınız)
Tarsus’ta bir adam, yedi yaşındaki oğlunu Menderes’e kurban etmek istedi.
Adana’da polis, Kasım Gülek’i karşılayan halkı cop kullanarak dağıtmaya çalıştı.
7 Ocak
Menderes Silifke’de, “Türkiye’mizde tenkid (eleştiri) hürriyeti, basın hürriyeti, hepsi mevcuttur” dedi.
Acıklanan bir istatistiğe göre 1959 yılında İzmir’de 10 basın davası mahkumiyetle sona erdi.
8 Ocak
Büyük Millet Meclisi, mecliste sadece 125 milletvekili hazır bulunduğu için toplanamadı. CHP Milletvekilleri, “Millet halimizi görün” diye bağırdılar.
Hirfanlı barajı törenle açıldı.
9 Ocak
İrticayı tel’in (protesto) için üniversite bahçesinde sessiz yürüyüş yapan gençleri polis dağıttı. Bumin Yamanoğlu, talebelerden Nuri Yazıcı’yı Birinci Şubede dövdü.
10 Ocak
Yeni Sabah gazetesinin resmi ilanları kesildi.
Atıf Topaloğlu, CHP’den ayrılarak DP’de girdi.
11 Ocak
Hayat pahalılığında Türkiye ikinci geldi.
12 Ocak
Trakya’da sellerden iki milyon dönüm arazi sular altında kaldı, iki kişi boğuldu. Zarar 100 milyon lira.
13 Ocak
Zonguldak’ta Küçük Gazete’nin sahibi Nejat Muhsinoğlu ile fıkra yazarı Abdülkadir Terzioğlu, bir yıl bir ay on gün hapis ve 3.333.333 kuruş para cezasına mahkum oldu.
15 Ocak
CHP, basın suçlarının affı için Meclis’e teklif getirdi. Gerekçe şudur: “Hükümetleri, şiddet değil merhamet kuvvetlendirir.”
16 Ocak
“Pulliam” davasından bir ay kapatılan Vatan gazetesi yeniden çıkmaya başladı.
İnönü, Adana il kongresine bir mesaj göndererek, “Memleketi, arzu ettiği medenî idareye mutlaka kavuşturacağız” dedi.
İstanbul’da işçi sigortaları kurumunun yaptırdığı 560 yataklık, Balkanlar’ın en büyük hastanesi açıldı.
18 Ocak
Kalkınma ve İkraz Fonu’ndan yapılan istikrazların nasıl kullanıldığını incelemek üzere bir Amerikan heyeti geldi.
1959’da ikibinden fazla maden ruhsatı alındığı açıklandı.
19 Ocak
Muharrir Nahit Sırrı Örik öldü.
SAS Hava Yollarına ait bir Carovelle uçağı Ankara’da düştü. 40 kişi öldü.
Prof. Atıf Akgüç ile Alaettin Tiritoğlu, “Sosyalist Partisi”ni kurdular.
20 Ocak
Toroslar’da bir Amerikan uçağı düştü. 16 kişi öldü.
İlk defa bir kadın gazeteci, Sevim Şummu, kocasıyla birlikte hapse mahkum oldu.
21 Ocak
Başbakan Menderes, gazetecilere ve İnönü’ye çattı ve bunların, “Irak’ta ihtilal çıkması üzerine, aynı ihtilalin memleketimizde de yayılabilmesi işinin kolaylaştığını hayal ettiklerini” söyledi.
Kalkınma ve İkraz Fonu heyeti ile 7 milyon dolarlık bir kredi anlaşması imzalandı.
Kars’da gazeteci Özdemir mahkum oldu.
22 Ocak
İnönü Menderes’e, “Baskı idaresi kurmak isteyenler, kendilerini ihtilal tehlikesi karşısında görürler” dedi.
25 Ocak
Boğaziçi asma köprüsü ihaleye çıkarıldı. Köprü 442 milyon liraya malolacak, 4 yılda bitecek!
26 Ocak
1959 yılında yabancı misafirleri ağırlama masraflarının 4.430.000 lira olduğu açıklandı.
“Pulliam” davasında mahkum olan Naim Tirali, Giresun’da hapse girdi.
27 Ocak
İstanbul ve İzmir’de 25 gazeteci yargılandı. Türkiye’den Hollanda’ya lale gönderilişinin 400’üncü yılı ilan edildi.
28 Ocak
“Pulliam” davasında mahkum olan gazeteci Selami Akpınar kapse girdi.
Radyo gazetesi, “Türkiye’de basın özgürlüğü yoktur” diyen Beynelminel (Uluslararası) Basın Enstitüsü’ne çattı.
Yeni Sabah gazetesi sahibi Safa Kılıçoğlu, gece evine gelirken iki kişinin saldırısına uğradı ve başından yaralandı.
29 Ocak
Yenogün gazetesinden Cemalettin Ünlü Ankara’da hapse girdi. Bedii Faik’in “Tekelonya” adlı eserinin neşrinden evvel, neşrinin men’i (yasaklanması) hakkında Meclis’te sorulan suale Adalet Bakanı Budakoglu: “Neşredilen ilanlardan, savcının eserde suç teşkil edecek bazı kısımların bulunabileceği kanaatine vararak, muharriri ikaz ettiğini” söyledi.
1 Şubat
Menderes Kırşehir’de, “Milletçe refaha, hürriyete, nizam ve istikrara kavuşmanın uzun yıllara ihtiyaç gosterdiğini” söyledi.
3 Şubat
Dört şehirde 24 basın davasına bakıldı.
İnönü’nün Ege gezisinden dönüşünde, Topkapı’da olan hadiselerin davasına başlandı.
Kırşehir’de Menderes, transformatörün temeline ilk harcı koyarken mikrofonda bir hoca tekbir getirdi.
4 Şubat
2.20 boyunda ve 140 kilo ağırlığındaki Uzun Ömer öldü.
5 Şubat
10 Demokrat Parti Milletvekilinin, Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin tekrar okul haline getirilmesi teklifi, yüzüncu yılını kutlayan fakültede soğuk karşılandı.
7 Şubat
İnönü’nün Konya’ya gelişinde polis ve jandarma, gösteri yapan halkı cop, gaz bombası ve kırbaçla dağıttı.
Siyasal Bilgiler Fakültesi talebeleri, “Fakülteleri medrese yapılsa bile Atatürk inkılaplarına olan inançlarından vaz geçmeyeceklerini” bildirdiler.
Toptan eşya fiyatlarının 1948’e göre yüzde 239 arttığı açıklandı.
9 Şubat
Kırşehir’de Adnan Menderes’in konuşmasını yazan broşürler dağıtılırken, Bölükbaşı’nın broşürlerini polis topladı.
10 Şubat
Gazeteci Orhan Birgit’e sopayla saldırıldı.
13 Şubat
Menderes, Hatay’da Belediye binası toplantısında Akis, Kim ve Dünya’nın muhabirlerini dışarı çıkarttı, “Hacet hininde millet, işlerine el koymasını, ’Yeter söz milletindir’ demesini bilir” dedi.
15 Şubat
Meclis’te Uşak ve Topkapı olayları önergeleri konuşulurken CHP’liler Gedik’e “İstifa et istifa et” diye bağırdı.
16 Şubat
Meclis, bütün tahkikat önerilerini reddetti.
17 Şubat
Amerika’dan 17.500 ton buğday geldi.
Samet Ağaoğlu’na ait Meclis tahkikat önergesi konuşulurken yüz mebus birbirlerine girdiler. Neticede tahkikat açılmasına lüzum görülmedi.
Meclis’te Ziraat Bankası’nın Kromit şirketine açtığı 40 milyonluk kredi meselesi hakkında tahkikat açılmasına karar verildi.
Gazeteci Naim Tirali “Pulliam” davası yüzünden cezaevine girdi.
Menderes, Vatan ve Dünya gazeteleri aleyhine dava açtı.
25 Şubat
Ulus gazetesinden Beyhan Cenkçi, Son Havadis’ten Cemil Sait Barlas, Erdoğan Taner mahkum oldular. Gazeteleri birer ay kapatıldı.
28 Şubat
Bütçe 158’e karşı 396 reyle kabul olundu. Meclis tatile girdi.
1 Mart
Yalova’da iki gazeteci hapse mahkum oldu.
3 Mart
Gazeteci Ahmet Emin Yalman 72 yaşında olduğu halde “Pulliam” davasından dolayı hapse girdi.
11 Mart
Ankara’da Türk-Alman kredi müzakereleri başladı.
Bursa’da konuşan Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı Vekili Haluk Şaman, “Matbuatın gidişinden iktidar olarak memnun değiliz” dedi.
15 Mart
Antalya’da konuşan Tevfik İleri, “2000 yılına kadar iktidardayız” dedi.
23 Mart
İstanbul’a çamur yağdı.
Bir Rus gemisi Şile’de kayalara çarpıp battı. Mürettebat kurtulamadı.
Nurcuların başı Saidi Nursi öldü.
1 Nisan
İnönü Ankara’da Üniversiteli gençlere: “İnsan Haklarını bilen, anlayan, savunan gençler olunuz. Önümüzdeki günlerde sizi önemli vazifeler bekliyor” dedi.
Hukuk Fakültesinde sahte diplomalar verildiği meydana çıktı.
2 Nisan
Kayseri’ye giden İnönü’nün treni durduruldu. Vali muavini İnönü’ye Ankara’ya dönmesini bildirdi. 3 saat sonra trenin hareketine izin verildi.
3 Nisan
Kayseri’de İnönü’nün yoluna barikatler kurduruldu.
İnönü’yle konuşan Binbaşı mahkemeye verildi. İki üstteğmen de mahkemede.
Orhan Birgit, İnönü’ye telgraf çektiği için nezaret altına (gözaltına) alındı.
Esat Budaklıoğlu Adalet Bakanlığından çekildi, yerine Celal Yardımcı geçti.
5 Nisan
Kayseri’deki Binbaşı Çetiner ordudan istifa etti.
6 Nisan
Dört şehirde 18 basın davasına bakıldı. Ulus’tan Beyhan Cenkçi ve Oktay Verel hapse mahkum oldu.
7 Nisan
Demokrat Parti Meclis grubu, CHP ve basın hakkında şiddetli tedbirler almaya karar verdi.
Batı Almanya’dan 50 milyon Dolarlık kredi aldık.
9 Nisan
Kayseri hadiselerini yazan 9 gazeteci hakkında takibata geçildi.
10 Nisan
Zorlu, 2000 senesine kadar borç ödeyeceğimizi söyledi.
Meclis, yıllık ücretli izin tasarısını kabul etti.
12 Nisan
DP Meclis grubu 6 saatlik münakaşalı müzakereler sonunda CHP hakkında Meclis tahkikatının açılmasını kararlaştırdı.
Ege’de zelzele oldu.
13 Nisan
21 gazeteci yargılandı.
16 Nisan
CHP, 21 meseleden dolayı Menderes hakkında Meclis tahkikatı açılmasını istedi.
18 Nisan
Meclis Tahkikat Encümeni kuruldu. Tahkikat Komisyonu partilerin kongreleri, toplantıları, siyasi faliyetleri, teşkilat kurmayı, Komisyonun faaliyetiyle ilgili bütün neşriyatı ve kendisine ait Meclis müzakerelerini yasak etti.
19 Nisan
Ankara’da CHP merkezi önünde toplanan 22 kişi polis tarafından adliyeye verildi.
Tahkikat Encümeni 4 No’lu Tebliği ile huzur ve sükûnu temin etmek için tedbirler alındığını bildirmiştir.
Hollandalılar en hoş lalenin adını Atatürk koydu.
Ankara’da gençler nümayiş yapıyor diye tevkif edildiler.
20 Nisan
İstanbul’da 22 genç tevkif edildi.
İstanbul ve İzmir’de 23 gazeteci yargılandı.
CHP Milletvekilleri Meclis toplantılarını terk ettiler.
Hukuk Fakültesi Tahkik Komisyonu vazifesini bitirdi. 9 sahte diploma tesbit edildi.
Siyasal Bilgiler Fakülkesine İnek Bayramı yürüyüşüne izin verilmedi.
22 Nisan
Bedelsiz ithalat için yeni karar çıktı.
23 Nisan
İstanbul’da Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’ni dağıtan üniversiteliler karakola götürüldüler.
İzmit’te petrol rafinerisinin temeli atıldı.
24 Nisan
CHP Meclis grubu olağan üstü bir toplantı yaptı.
25 Nisan
Meclis Tahkikat Encümeni’ne geniş selahiyetler verildi.
1. Encümenler; savcı, hakim ve askeri hakimlerin selâhiyetlerine haiz olacaklar.
2. Gazete toplatmak ve kapatmak yetkisine haiz bulunacaklar.
3. Her türlü evrak ve sair eşyayı zaptedebilecekler.
4. Tahkikat Encümeni’nin tedbirlerine muhalefet 1 seneden 3 seneye kadar hapsi mucip olacak.
5. Encümenlerce alınan karaların icra ve infazlarında ihmal ve suistimali görülen memurlar 6 aydan 3 seneye kadar hapis edilecekler.
6. Tahkikatla ilgili hâdiseleri ifşa edenler 6 aydan 1 seneye kadar hapsolunacaklar.
7. Tahkikat sırasında yalan şahadette bulunanlarla yalan yere yemin edenlere, Ceza Kanunundaki cezaların iki katı verilecektir.
8. Encümenlerin kararlarına itiraz olunmayacak.
9. Encümenlerce yapılacak tahkikat, ilk tahkikat mahiyetinde olacaktır.
26 Nisan
Sıtkı Yırcalı Meclis Komisyonunda, “Böyle bir yetkiyi, gayri-mes’ul (sorumluluğu olmayan) bir heyete vermek, sıkıyönetim kanununda kabul edilmiş yetkilerin bile ilerisindedir, yalnız Anayasa’ya değil, adlî sisteme de uygun düşmez” dedi.
Prof. Tunaya, Prof. Kubalı, Prof Giritli, kanun teklifinin Anayasa ve demokrasi prensiplerine aykırı olduğunu, siyasi hürriyetleri ve basın hürriyetini tatil edeceğini bildirdiler.
27 Nisan
İnönü, 12 celseliğine Meclis’ten çıkarıldı.
Başvekil Tahran’a gitmedi. 12 CHP Mebusu 3-6 celse, çıkarılma cezası aldılar.
Balıkesir Mebusu Müçteba Iştın, mebusluktan ve DP’den istifa etti.
28 Nisan
Ankara ve İstanbul’da saat 15.15’de “Örfî İdare” ilan olundu.
İlansız kalmış olan Yenigün Gazetesi kapandı.
DP Meclis Grubu başkanı istifa etti.
29 Nisan
İstanbul ve Ankara üniversiteleri bir ay tatil edildi.
Örfî İdareler, taşralı talebelerin derhal yerlerine dönmelerini bildirdi.
Ahmet Emin Yalman, hastalığı yüzünden hapisten tahliye edildi.
30 Nisan
Partilerin her türlü kongreleri ve kademe toplantıları yasak edildi.
Menderes radyoda, “Talebe velilerinden bilhassa çocuklarınızın hareketlerini kontrol altına almalarını rica ederim” dedi. Ve memlekette ayaklanmak için hiçbir sebebin olmadığını, halka hitab etmeye devam edeceğini söyledi.
1 Mayıs
İstanbul’da gündüz ve gece sokağa çıkmak yasak edildi.
Menderes, “Bu ihtilal değil ayaklanmadır” dedi.
Örfî İdare komutanı bugün vukuu (olması) muhtemel en küçük toplantıya dahi ateş açılacağını bildirdi. Çapa Eğiim Enstitüsünde eğitim tekrar menedildi (durduruldu). İstanbullular Bahar Bayramını ev kapalı geçirdiler.
İstanbul’da NATO Konseyi toplandı.
Zorlu’nun basın toplantısı için neşir (yayın) yasağı kondu.
2 Mayıs
Yasağa rağmen gençlik, İstanbul’da nümayişler yaptı. İstanbul’da iki ölü 37 yaralı olduğu ilan edildi.
3 Mayıs
NATO toplantıları İstanbul’da devam etti.
İnönü Menderes’e cevap vererek, İnsan Hakları’na hürmetkâr demokratik bir rejim istedi. DP ve CHP Grupları Ankara’da toplandı.
4 Mayıs
NATO Vekiller Konseyi toplantısı sona erdi.
Örfî İdare, silah taşımayı yasak etti. Gençlerin “Özgürlük isteriz” avazeleri bütün yurda yayıldı.
5 Mayıs
Ankara’da talebeler nümayiş yaptı. Kızılay,daki nümayişçiler arasına karışan Menderes, “İstifa et” diyen gençlere, “Öldürün beni” diye bağırdı. Gençler, “Biz katil değiliz” dediler.
Ankara’da nümayişçilere karşı yeni tedbirler alındı.
6 Mayıs
Meclis toplantılarına CHP Milletvekilleri iştirak etmedi. 25 dakikada 5 kanun kabul edildi.
8 Mayıs
Milliyet Gazetesi, 15 gün için kapatıldı.
İstanbul’da Örfî İdare yasakları kısmen hafifletildi.
9 Mayıs
Amerika ile ikili askeri anlaşma, Meclis’te onaylandı. CHP toplantıya katılmadı.
10 Mayıs
Antalya’da bir matbaa saldırıya uğradı.
THY, Frankfurt seferlerine başladı.
11 Mayıs
DP Meclis grubu olağanüstü toplandı. Meclis, 11 günlük bir tatile girdi. CHP Mebusları toplantıya katılmadılar.
Ankara’da iki gazeteci mahkum oldu.
12 Mayıs
Teknik Üniversite tatil edildi.
İki Amerikan üniversitesi, Ahmet Emin Yalman’a armağan verdi.
Beyanname dağıtanların cezalandırılacağı ilan edildi.
13 Mayıs
Uçak hadisesinden sonra Rusya Türkiye’ye nota verdi.
14 Mayıs
Menderes İzmir’e gitti.
Yalman ve Akpınar yeniden mahkum oldular.
Ankara’da Yenişehir’deki sinemalar kapatıldı.
Ankara olayları için neşir yasağı kondu.
15 Mayıs
Menderes İzmir’de, iktidarı sokaklarda bağırmakla değiştirmenin mümkün olmadığını söyledi. Son hadiselere dair şayiaların yalan olduğunu, bir talebenin seken kurşunla, diğerinin de kazaen öldüğünü bildirdi.
CHP Merkez İdare Kurulu toplandı.
17 Mayıs
Menderes Bergama ve Manisa’da, “Ayak patırtısı devam ederse, vahim âkibet onları bekliyor” dedi.
18 Mayıs
Menderes Turgutlu’da, “Profesörler cüppelerini bir zırh gibi sırtlarına giyip, hükümet işlerine karışıyorlar” dedi.
Akşam Gazetesi 20 gün için kapatıldı.
19 Mayıs
19 Mayıs Gençlik ve Atatürk gösterileri yaptırılmadı.
20 Mayıs
Ankara hadiselerinin neşri yasak edildi.
Alman Von Papen İstanbul’a geldi.
Nehru Ankara’da.
21 Mayıs
Nehru İnönü’yle konuştu.
Ankara’da üç sinema kapatıldı.
15.000’den fazla köyün okulsuz olduğu ilan edildi.
Menderes, Nehru’nun davetine gitmedi.
22 Mayıs
Ankara’da mektup ve telgrafa sansür kondu. Üniversiteler, Örfî İdare devamınca kapalı kalacak.
Ressam Çallı İbrahim öldü.
Ankara’da bütün toplantılar yasak edildi.
23 Mayıs
Tahkikat Encümeni, gündem dışı görüşmelerin neşrini yasak etti.
Amerikan Koleji’nin yüksek kısmı kapatıldı.
24 Mayıs
DP Meclis Grubu olağanüstü toplantıya çağrıldı. Bu toplantıyı 90 Milletvekili istedi.
Menderes, Yunanistan ziyaretini erteledi.
Ankara Haber Gazetesi 10 gün kapatıldı.
Yedek Subay ve Harbokulu talebeleri, 9 hafta evvelinden tatile sokuldular.
25 Mayıs
Menderes Eskişehir’de, “Komisyon işini bitirdi” dedi. Meclis görüşmelerinin neşri yasak edildi. Meclis 20 Haziran’a kadar tatil edildi.
27 Mayıs
Türk Ordusu bütün memlekette idareyi ele aldı. Bayar, Menderes ve vekilleri ile DP Mebusları tevkif edilmeye başlandı.
Orgeneral Cemal Gürsel Devlet Reisi oldu.
Ankara’ya Rektör Onar’ın riyasetinde bir profesörler heyeti çağrılarak, yeni anayasa yapma vazifesi verildi.
Eski Meclis feshedildi.
Siyasal faaliyetler durduruldu.
Hapisteki gazeteciler, subaylar ve talebeler tahliye olundular.
Üniversite ve yüksek okulların açılmasına karar verildi.
Ülkede Hürriyet şenlikleri yapıldı.
29 Mayıs
Tarafsız şahsiyetlerden bir kabine kuruldu.
Nezaret altına alınan şahısların emlâkiyle muamele durduruldu.
Ankara’da halk büyük tezahürat yaptı.
İran Şahı Yeşilköy’de, “Milli Hareket, Türkler için hayırlı olmuştur” dedi.
Sâbıklar toplanmaya devam ediyor.
Yeni Milli Rejimi devletler tanımaya başladı.
Gedik, gece yarısı kendini pencereden atarak intihar etti.
30 Mayıs
DP’li Mebuslar tevkif ediliyor.
Yeni kabine ilk toplantısını yaptı.
Amerika, İngiltere, Fransa, İran ve Pakistan, yeni Hükümeti tanıdı.
31 Mayıs
Hudutta yurttan kaçmak isteyen 11 DP Mebusu yakalandı.
DP’lilerin korkunç planları ele geçirildi.
Mevkuflar Yassıada’ya sevk edildi.
Milli Birlik Komitesi’ne mensup bir subay şunları söyledi: “27 Mayıs sabahı güneş doğarken, Türkiye’deki bütün vatandaşlar, memleketimizin ustüne çöken kâbus bulutlarını dağılmış ve Hürriyet güneşinin parlamakta olduğunu gördüler.”
1960 için Yeniyıl dilekleri
Türker Acaroğlu (Yazar)
“1959 yılı, memleketimiz, sanatımız edebiyatımız bakımından kötü geçmiş sayılamaz. Devlet idaresi, ic ve dış politika meselelerini bir yana bırakalım. (imar) adı altinda toplanabilecek olan şehircilik, eski güzel sanat eserlerinin restorasyonunu da içine alan mimarkık gibi tatbiki sanatlarda -eskisine göre- bir canlılık var. Heykelde, hemen hiç bir kımıldanış görülmüyor. (...)
Oktay Akbal (Yazar)
Memleketimiz bakımından 1959 yılı başarılı geçti sayılamaz. Gerk politika gerek sanat alanında iç açıcı, umut verici gelişmeler hemen hemen yok. Politika alanında görünüş daha da acıklı. 1946’dan beri demokrasi sözü ediliyor, demokrasi mücadelesi yapılıyor! Yıllar geçtikçe ilerleyeceğimize, geriliyoruz... 1960’dan ne bekleyebiliriz? Olsa olsa bir mucize!.. (...)
1960’ın sanatımız için başarılı olmasını dilerim. Bunun için de sanata, kültüre değer veren bir anlayışın sarsılmaz şekilde yerleşmesi gerek. 1960’da böyle bir gelişme olacak mı? Bu soruya evet demek güç.
Tahir Alangu (Yazar)
(...) 1959 yılı, tiyatroyu bir yana bırakırsak, sanat hayatımız yönünden pek verimli ve hareketli geçti denilemez. (...) Tiyatronun gelişmesi, oyun yazarlarını da gayretlendirdi. (...) Şiirde eski durgun, yerleşmiş imzaların yanına yeni ve güçlüleri de katılmaya başladı. Turgut Uyar, Metin Eloğlu’dan sonra parlayan Cemal Süreyya’nın sırasına, gittikçe güçlenen, her şiiri ile yenileşen bir tempo ile Edip Cansever katılıyor. Arif Damar’ın son kitabındakiler, birkaç yıl içinde okuduğum en güzel şiirler arasında.
Başaran (Şair)
Kişi başına duşen en az basılı kâğıt düşen uluslaranız. 1959 da bu gerçeğe yan çizdi. Genel yaşayışımızda ileri düzeye erişmemizi engelleyen karabilisizlik sürüp gitti.
Aldırmazlığımız, sorun
Msuzluğumuz korkunçtu.
Durum bu olunca, sanat alanında da büyük bir canlılık beklenemezdi... Belirli çevrelerde okunan birkaç iyi şiir kitabı çıktı. Roman alanı daha bereketliydi. “Yılanların Öcü”nü bu yıl okuduk. Fakir (Baykurt), yıl boyunca -makalelerle- Anadolu’dan gelen yiğit ses oldu.
Ekinin sanatın işlenmiş topraklarda gelişeceği gerçeğinin unutulmamasını, devlet olarak, basın olarak, aydın olarak herkesin bu alanda kendine düşeni yapmasını; ya da o yola girilmesini bekliyorum 1960’dan.
Mahmut Makal (Gazeteci, Yazar)
(...) Hikayede ve şiirde on yıl öncesini aramaktayız. Bir hal oldu sanatçılarımıza. Geçim derdi mi yoksa geçinme derdi mi neyse, dişr dokunur bir hikaye ya da şiir okumanın özlemi içindeyiz. (...)
