"47 Ronin". Bir yolsuzluk ve intikam hikayesi

Bu sayı, Yi Ching heksagramları arasında en sevmediğim işaretin numarasıdır aynı zamanda. Almanca "Notwendiges Übel" denen, yani mecburen halledilmesi gereken pis bir işe işaret eder, ama zorunlu bir iştir. Bir haftadır sinemalarda oynayan ve Japonya'da 1702 Aralık ayında yaşanan önemli bir olaydan esinlenen filmden de kısaca bahsetmek gerek elbette. Film, olayın en kaba hatlarına sadık kalmakla birlikte, vasat animasyonlarla ve işin içine ille de bir Avrupalı "yarımkan" yerleştirme kaygısına kurban gitmiş vasat bir seyirlik. Tabii bu vasatlığın içinde, hayranı olduğum büyük oyuncu Hiroyuki Sanada'yı anmadan geçemeyeceğim. Efendisinin öcünü alan Samurai'lerin lideri büyük savaşçı Oishi Kuranosuke'yi başarıyla canlandırıyor.
"47 Ronin"in hikayesi, aslında bir yolsuzluk hikayesidir ve yolsuzluğun çürütücü etkisinden çok, yolsuzluğa bulaşıp da suç ortağı olmak istemeyen namuslu iyi insanların kabaca aşağılanmasının ve onlara yapılan kötülüğün, sıradan küçük cezalandırmalarla yıkanmadığını, sönmeyen kor gibi vicdanları dağlamaya devam eden etkisini gösterir. Türkiye'de haksızca aşağılanan insanların öfkesinin Gezi'de nasıl patladığını anlayamayanlara, bu patlamanın yazılmamış evrensel bir yasa olduğunu da anlatır. Bu gerçek olayı buraya almamın nedeni de bu.
Japonya çok uzun bir süre boyunca, 'Tenno'lar ('Göğün Oğlu' İmparator) tarafından değil, 'Shogun'lar (Genelkurmay Başkanları) tarafından yönetilmiştir. Belli bir şeref kodeksine göre yaşayan savaşçıların (Samurai) ülkeye hakim oldukları bu dönem, Japonya'nın Tenno Meiji tarafından modernleştirildiği 20'inci Yüzyıl başına kadar sürmüştür.
İşte Shogun'un memurlarının bile hükümdara denk muktedirler halinde yaşadığı bu dönemde Kira Kozuke no Suke Yoshihisa da Edo'daki (Tokio) Shogun Tokugawa Tsunayoshi sarayına iki Daimyo'yu (Bey) çağrmıştır. Kira, Shogun'un protokol müdürü gibi biri ve istediği de bu iki Bey'in dönüşümlü olarak düzenlenen Shogun kabullerinden birini kendi saraylarında düzenlemeleri. Ako'nun iki beyi Kamei Korechika ve Asano Naganori, törenin düzenlenmesi için kendilerini yönlendirecek protokol müdürü Kira'nın Ako'ya gelişini beklerler. Tören delisi Japonlar, karmaşık törenlerin hakkıyla eksiksiz gerçekleştirilmelerine çok önem verirler, hele Shogun! Bu iş için Ako'ya gelen protokol müdürü çok keyifsizdir, çünkü kendisine verilen "hediyeleri" az bulmuştur. Beylerden Asano Naganori, son derece namuslu ve eski öğretilere göre yetiştirilmiş biridir ve protokol müdürü Kira'ya "hediye" adı altında rüşvet vermeyi reddeder. Siyasi gücü ve konumu, ruhuyla kıyaslanamayacak kadar  büyük olan Kira, törenin hazırlıklarını yalap şalap yapmakla kalmaz, bu iki Beyi adamlarının önünde aşağılamaya başlar. Buna dayanamayan Bey Asano, adamı öldürtmek için bir plan yapar. Bunu öğrenen Kamei Korechika, bunun sonuçlarından korkup, protokol müdürüne gizlice yüklü bir rüşvet verir. Böylece protokol müdürü Kira ona çok iyi davranmaya başlar, ama diğer Bey Asano'ya kötü davranmaya devam eder. Yolsuz Kira, Ako Beyi Asano'yu adamlarının önünde "Köyün delisi" diye aşağılayınca Asano hançerini (Tanto) çekmesiyle adama bir tane koyar. Kira, kafasından yüzüne inen bir kesikle bu işten ucuz yırtar, ama tabii Asano'nun yaptığı resmen büyük bir suçtur.
Shogun, bu davranışı nedeniyle şerefini kurtarması için Asano'dan ritüel bir intiharla (Seppuku) hayatına son vermesini ister. Shogun'un işin aslını astarını sormadan böyle bir emir vermesi, gene tören kalıplarının bozulmasından. Yolsuz müdürünün olayı Shogun'a nasıl anlattığını bilen de yok tabii.
Evet Ako Beyi Asano soylu bir Bey olmanın hakkını verir ve kendi hançeriyle Seppuku yapıp hayatına son verir. Ama bu yolsuz/soysuz protokol müdürü bununla yetinmez, aynı yıl, 1701'de, Bey Asano'nun tüm savaşçılarını "Efendisiz Samurai" yani Ronin ilan eder, Ako'ya da el koyup orayı Schohun'un mülküne alır. İşte asıl olay bundan sonra başlar.
Bu korkunç aşağılamaya, hakarete, kötülüğe ve yaşam alanlarına el koymaya dayanamayan 47 Ronin bir araya gelip, kanlarıyla imzaladıkları bir belgeyle intikam almaya yemin ederler. Samurai'lere böyle durumlarda efendilerinin intikamını almak yasaklanmıştır. Zaten ölen Asano'nun Ronin ilan edilen adamların çoğu dağılır, sadece 47'si, Oishi önderliğinde intikam planı yapar.
Bu 47 adamın bu tarihten sonra bir yıl boyunca planlarını nasıl kurguladıklarını bir filmle anlatmak zor, çünkü hem çok detaylı, hem de inanılmaz bir irade ve koordinasyon gerektiriyor. Protokol müdürü Kira, nasıl büyük bir halt yediğini ve Tanrı'nın böyle şeylere kesinlikle müdahil olduğunu sezdiğinden olacak, Asano'nun eski Samurai'lerinin başı Oishi'nin peşine bir ajan takmıştır, intikam alabileceklerinden kuşkulanmaktadır. Oishi, ulaklarıyla planını işletirken bir taraftan da iyice düşmüş biri gibi davranmaya başlar, sünger gibi içer, Kyoto'da berbat kerhanelerden çıkmaz, geceleri sokaklarda sızar falan. Oishi'nin peşinden ayrılmayan ajan bu büyük Samurai'yi en sarhoş anında fena halde döver ve tabanıyla, yerde yatan Oishi'nin yüzüne basar -ki bir Samurai'ye yapılabilecek en büyük hakarettir, ona tükürür ve aşağılar. Nihayet karısı da onu boşar -ki Japonlarda nadir bir olaydır böylesi. Çocuklarını alıp gider, bir tek büyük oğlu Oishi'nin yanında kalır. Protokol müdürü bunları öğrendikten sonra iyice rahatlar ve Asano'ların eski Samurai'lerinin intikam peşinde koşmadıklarına inanır.
Oishi'nin adamlarının yaptıklarını ancak romanla anlatabilirsiniz, filmle değil. Konu hakkında ilki 1962'de çevrilmiş, 1996 ve 2013 tarihli üç film var, üçünü de gördüm, üçü de kesinlikle yetersiz.
Oshi'nin Ronin'leri, çeşitli şekillerde Kira'nın sarayına sızıyorlar. Kimisi marangoz oluyor bu arada, kimisi ahçı, kimisi hizmetkar, ve kesinlikle renk vermiyorlar. Hatta biri, sırf Kira'nın sarayının ve kalesinin planlarını öğrenmek için, sarayın mimarının kızıyla bile evleniyor.
Ve işte Aralık 1702'de Oishi önderliğinde son bir kez yeniden buluşup yeminlerini kanlı imzalarıyla tazeliyorlar ve plan işliyor. Oishi saraya girdiğinde, içinde sarayın bulunduğu kale zaten dış dünyaya kapatılmış bulunuluyor. 47 Ronin'in yarısı, attığını indiren okçular olarak en stratejik noktalarda, Kira'nın ordusunun kaleye girmesini engelliyorlar. Ama diğerleri, en önde Oishi, Kira'yı arıyorlar. En yakın adamlarını buluyorlar, düzinelercesini öldürüyorlar, ama kaçarken gördükleri Kira kayıp.
Oishi, Kira'nın aslında dışarıya kaçamadığını, yatağından anlıyor, çünkü onun odasına girdiğinde Kira'nın yatağının henüz sıcak olduğunu görüyor.
Oischi ve adamları dört dönüyorlar ama protokol müdürünü bulamıyorlar. Neden sonra kocaman bir duvar halısının arkasında gizli bir geçit farkediyorlar. Orada, Kira'nın en iyi iki adamıyla sıkı bir savaş oluyor, Oishi iki adamı da buduyor. Gizli geçidin ardında minik bir bahçe, bahçenin ortasında da yakacak odun ve kömür istiflenmiş. Kira, hizmetkar gibi giyinip oraya saklanmış. Gece olduğu için adamı önce tanıyamayan Ronin'ler onu bırakmadan son anda Oishi görüyor ve Kira'yı tanıyor. Nasıl mı tanıyor? Kafasındaki hançer yarasından. Yoksa adam dış görünümünü tamamen değiştirmiş.
Burada asalet ile ve rüşvetçi aşağılık korkak ruh arasındaki farkı da göstermeliyim.
Oishi, protokol müdürüne son bir şans vermiştir ve onun kendini ritüel bir şekilde Seppuku yaparak öldürmesini istemiştir. Acı çekmemesi için Kaischaku'su olmayı da kabullenmiştir. Kaishaku, en yakın dost demektir ve Seppuku yapan kişinin anında başını uçurarak onun acısına son verir.
Kira, korkudan kekeler, konuşamaz, eli ayağı titremektedir. Oishi, Kira'nın başını, efendisi Asano'nun intihar ettiği Tanto'su ile uçurur. Kesik baş atının terkisinde saraydan adamlarıyla çıkar. Kira'nın kalenin dışında bekleyen, içeri giremeyen ve olayın etkisinden kurtulamamış askerleri, kaleden çıkan 47 Ronin'in önünde toptan diz çökerler ve onları selamlarlar. Oishi, bu operasyon sırasında Kira'nın çok sayıda adamını öldürüp daha da çoğunu yaralamış olmasına rağmen tek bir kayıp vermemiştir.
Oischi, olacakları bildiğinden olacak, aralarındaki en genç Ronin'i Ako'ya gönderir, müjdeyi vermesi için. Genç Ronin oraya gider ki haber gelmiş, her yer bayram havasında, Gezi'deki gibi büyük cümbüş. Kira'nın kesik başı ve Asano'nun Tanto'su, Asano'nun mezarına getirilir. İntikam alınmıştır. Arkadan Oishi, 46 kişi halinde gelir ve tabii bir yıl sonra da Shogun'un emri gelir.
Burada bir duralım.
Shogun'un, artık Samurai olmayan bu 47 kişinin asılarak idamını emretmesi gerekirdi. Ama böyle yapmamıştır ve bir yıl beklemiştir. Kutlamalar da bu kadar sürmüş olmalı: Bir yıl! Shogun, Şubat 1703'de, ceza olarak 46 kişinin Seppuku yaparak hayatlarına son vermelerini istemiştir, bunun bir anlamı da itibarlarının geri verildiğidir. Shogun, kesik başı ve intikamın alındığı haberini Ako'ya getiren genç Ronin'e hiç bir ceza vermemiştir. Seksen yaşına kadar yaşayan bu adam, öldükten sonra 46 Ronin'in yanına, 47'inci Ronin olarak gömülmüştür. Ama bir de 48'inci var!
Oishi, dikkat çekmemek için bilinçli bir şekilde dağıtıp kerhanelerde sürterken onun peşinden ayrılmayan ve onu dövüp yüzüne basan adam. O da bir Samurai idi. Yaptığının utancıyla yaşayamamıştır ve Oishi ile birlikte, ama 47 Ronin'in yüzüne bakamadan, başka bir yerde Seppuku yapıp hayatına son vermiştir. Ako'nun köylüleri onu affettiler ve onu da 47 Ronin'in yanına gömdüler.