Dolaylı da olsa tanışma şerefine nail olduğum, yaşayan en büyük (post-) Marksist teorisyen Robert Kurz bu dünyada, eski zamanların kâşifleri gibi halâ sahici maceralar yaşamak şartlarının kalmadığını söylemişti. Ama günümüzde o çapta bir macera yaşamanın sadece bir tek adının olduğunu söylemeden de ölmedi: Kapitalizmi ortadan kaldırmak...
Kendini tekrar etmeden büyük ve sahici maceralar yaşayamamak, bugünkü Dünyanın sıkıntısını çektiği eksikliklerden biri. İslamcıların gençlere ulaşmaktaki başarısının başta gelen nedenlerinden biri, onlara kendi çapında "macera olanağı" sunması. Ama yeryüzünün ve hayatın sahici mucizeleri bitmedi, herşey açıklanmadı, herşey izah edilmedi, gizemler halâ var. İnsanoğlu Mars'a seyahat etmenin hayallerini kurarken, okyanuslar hakkında bilinmeyenler, sanıldığından çok daha fazla. Seyahatler, hep meraktan. İnsanın doğası böyle. Merak ediyor, hep daha iyisini daha güzelini arzuluyor, ufukların ötesini görmek bilmek istiyor.
Bilmediklerimiz ve açıklayamadıklarımız, ufkun ötesinde, okyanusların dibinde değil sadece. Burnumuzun ucunda da olabilir. Bu yazıyı, olabilecek beklenmedik olaylar hakkında tesadüfleri hesaba katmadan peşinen "İmkansız" deyip işin içinden çıkanlar için yazıyorum.
23 Temmuz 1908'de Abdülhamit devri bir devrimle sona erdi. Modern bir devlet haline gelen Rusların son kez 1877-78'de "93 Harbi"nde yendiği Osmanlı Ordusu, Kars'dan ve Erzurum'dan çekilmişti. Bu son büyük hezimet, Türkiye'de Abdülhamit tarafından bir bahane olarak kullanıldı. Sultan, yeni yürürlüğe girmiş olan Anayasayı iptal edip, ülkeyi mutlakiyetle yönetmeye başladı. Savaştan sonra bu sıkı baskı rejimi devam etti, muhalefet sürekli bastırıldı. Ta ki 19'uncu Yüzyılın son yıllarına kadar. Uyguladığı baskı rejimiyle modernleşmesi aksayan ve Dünyada itibarını tamamen yitiren Osmanlı Türkiye'si, 20'inci yüzyılın başında, Abdülhamit'in sürekli geciktirdiği yenilenmenin kötü semptomlarını yaşıyordu. Devrimden üç yıl önce 1905'de, yaklaşanı görmek mümkündü. Yeni oluşturulan merkezi devleti istediği gibi yöneten Abdülhamit'i zayıflatmak için devletin işlemesini yavaşlatıp bozan isyanlar, muhalefetin kullandığı yöntemlerdendi. O yıl, ilk kez bir Asya gücü, Japonya, bir Batı gücünü, Rusya'yı yenmişti. Ardından Rusya'da 1905 devrimi oldu ve Çar, reformlar yapmaya zorlandı. Bir yıl sonra benzeri gelişmeler İran'da da yaşandı. İlk İran Anayası, bir devrimle Şah'a dayatıldı. Türkiye'de İran'dakine benzer bir gelişme için çırpınan devrimciler, tilkiyi yüzüp kuyruğuna gelmişlerdi. Artık son bir işaret gerekiyordu. O işaret, bugün de tam anlamıyla açıklığa kavuşmamış olağanüstü bir olayla geldi. Türkiye'deki 1908 devriminden 23 gün önce 30 Haziran 1908'de gece yarısından sonra, özellikle hayvanların huzursuzlandığı hafif bir yer sarsıntısı oldu. Olay önce, sıradan bir deprem sanıldı ama ertesi günden başlayarak garip olaylar arttı. Güneş, daha önce hiç görülmediği şekilde renkleniyor, geceler asla tam kararmıyor, gecenin en karanlık olması gerektiği saatlerde mum veya gaz lambası olmadan gazete okunabiliyordu. Belirtiler haftalarca sürdü ve Abdülhamit isdibdatı, bu işaretlerle birlikte otuz yıl sonra 23 Temmuz günü sona erdi. Ve biten, sadece Abdülhamit devri değil, bir çağdı...
Ne olmuştu? Bunu en çok merak edenler, olayı en yakından hisseden Ruslar olmalıydı. Araya bir ekonomik kriz, Birinci Dünya Savaşı, Rus ve Türk İmparatorluklarının çöküşü, sonra Troçki önderliğindeki Kızıl Ordu'nun Beyazları yenmesi girdi. O hengamede, 30 Haziran'da yaşanan olağanüstü olay, gazetelerin eski nüshalarında kalıp unutuldu.
Türkiye'de Kuvayı Milliye ölümkalım savaşı verirken, 1921 yılı başında Yüksek Sovyet Komiserliği, Türkiye'de çok sonra başlayacak olan bilimsel araştırmalar için start verdi. Jeolog Leonid Kulik, yeni kurulmakta olan Sovyetler Birliği sınırları dahilinde, düşmüş gök taşlarını incelemekle görevlendirildi, o da -daha önce yaşanmış olağanüstü olayları araştırmak için- kütüphanelerde çalışmaya ve araştırmaya başladı ve tesadüfen, 30 Haziran 1908'de Sibirya'daki Tunguska bölgesinde gökte büyük bir patlama olduğu bilgisini eski bir yerel gazetede okudu.Hemen yola çıktı ve Transsibirya treniyle bölgeye en yakın kasabaya kadar gittiktensonra zorlu bir yolculuğa başladı. Atların çektiği kızaklı arabalarla günlerce yol aldı, Tayga ormanlarına girdi. İnsanların yaşamadığı, sadece geyik besleyen göçer toyunist Tunguzların uğradığı bölgede, 13 yıl önce yaşanmış bu patlama konusunda şahit bulmak hiç de kolay değildi. Rusya'nın doğusu ve Sibirya'daki bu ormanlar beş milyon kilometrekarelik bir alanı kaplıyor, yani Türkiye'nin yüzölçümünün 6.5 katı ve o zamanlar şimdikinden daha geniş bir alanı kaplıyordu. Leonid Kulik nihayet Mart 1921'de ormanın ortasında bir bölgeye ulaştı. Burada, milyonlarca ağacın, aynı istikamete doğru devrilip köklerinin açığa çıktığını gördü. Deviren etkinin kaynağına doğru at sürerek, gözalabildiğine uzanan bu 2000 kilometrekarelik alanda ormanın adeta traşlanmış olduğuna hayretle şahit oldu. Kulik, ormanın ortasında bir krater ve göktaşı bulacağını sanıyordu, ama elips şeklindeki patlama alanının ortasında bir kraterden eser yoktu, hatta ağaçlar devrilmemiş dimdik duruyorlardı, yaprakları ve dallarını yitirmişlerdi...
Yerel saatle 7.14'de gerçekleşen ve ABD'de bile hissedilen bu patlamanın ne olduğu bugün de esrarını koruyor. Danimarkalı bilim adamlarının kabul gören son tahminlerine göre, Dünya yakınlarından geçen bir kuyruklu yıldızdan kopan yaklaşık on milyon ton ağırlığında bir buz kütlesi, atmosfere girerek aniden ısındığı için büyük bir güçle patladı. Patlamanın şiddeti hakkında da tahminler muhtelif. Hiroşima'ya atılan atom bombasının 650 ila bin misli güçlü bir patlama olduğu sanılıyor. Nedeni her ne olursa olsun bu olay, Dünyanın en karışık zamanlarının işaret fişeği gibi, her şeyin tamamen değişeceği bir zamanın başında gelmiştir ve Dünyanın tamamına yakını tarafından da hissedilmiştir. Bugün bazı bilim adamları, "Kıyamet"in nasıl bir şey olabileceğine örnek olarak bu olayı gösteriyorlar: Aniden, kimsenin beklemediği bir anda gelen ve eski Dünyaya son verip yeni bir Dünyanın başlamasına neden olan start vuruşu. Kıyamet sözcüğünün, "Ayaklanma/İsyan" anlamına geldiğini de biliyoruz.
Eski köhne yapıları zorla ayakta tutmak mümkün değildir. Olacak değişim, damarda durmaz. Bugün de benzeri büyüklükte, kapsayıcı bir değişimin eşiğindeyiz ve o değişim başladı bile. Dünya, yeni bir döneme doğru evriliyor, insanlar yeni ve gerçek bir maceraya hazırlanıyorlar. İşaret her an gelebilir, belki de gelmiştir ve biz henüz görmemişizdir...