Konjonktürün gazı ve Batılıların Türkiye konusundaki bönlüğü sayesinde "Müslüman Demokrat" sıfatıyla kendini Murat Belge'lere alenen "devrimci" ilan ettirebilen neoliberal tatlısu İslamcılığı, İslamcı çağın bir daha gelmemecesine kapanmakta olduğu aşamada şok üzerine şok yaşıyor ve kurtulmak için giriştiği amok koşusuyla, sadece kendi sonunu hızlandırıyor. Ama bu kesin bilgi, onların bunu anlayıp güzellikle kuzu kuzu iktidarı bırakmayacaklarını ifade etmemizi engellemiyor. Hiç bir ahlaki/etik sınır tanımadıklarından ve bu "özelliği" de üstünlük saydıklarından, vicdanlı dürüst insanları şaşırtmaya devam edecekler.
İslamcıların, demokrasiyi sahiden de "tramvay" saymış olmaları ve onlara açılan krediyi birkaç yıl içinde bu kadar kolay heba etmeleri, gene yaşadıkları ruh haliyle ilgili. "İlahi" saydıkları davaları için her şey, her yalan, her dolan mübahtı. Allah adına gereğinde her türlü kötülüğü yapabilmek için özel izinleri olduğuna inandılar ama asıl, iktidara bu kadar kolay gelmeleri ve iktidarda bu kadar uzun kalabilmelerini "Tanrı'nın bir lütfu" saydılar. Zira bir dönem, su içseler yarıyordu. Yaptıkları ve yapmadıkları herşey, adeta onlara çalışıyordu. Şimdi üç yıldır, herşey aleyhlerine işliyor ve ilk kez "Acaba"lar, sözlere dökülmeye cesaret edilmeden kafalarda gezinen bir numaralı soru işareti. "Acaba önderimiz Allah'ın gönderdiği kişi değil mi?"
Gezi olaylarından beri açılan kredi, iki yıl sonra oldukça erozyona uğramış görünüyor. "Allah'ım verdikçe veriyor" dedikleri devrin geçici olduğunu, akıllarından teğet bile geçirmemişlerdi. "Yükseliş devri", konjonktür rüzgarını arkarkalarına aldıkları yalancı neoliberal bahar atmosferinde gerçekleşti. İslamcılar çok çalışkanmış, seçim öncesi kadınları kapı kapı gezerlermiş, ikna etmedik kimse bırakmazlarmış falanmış... (DSP, kapı kapı gezmeden de bir numaralı parti olacak oyu almıştı) Yaşadıklarının çabayla pek de ilgisi olmadığını, akıllarına gelen/gelmeyen her durumun aleyhlerine dönebileceğini ve nafile çabalarının, sonlarını sadece daha korkunç kılabileceğini henüz anlayacak durumda değiller, çünkü gelişmelerin ana istikametine uygun hareket etmiyorlarlar. AKP, varlığıyla, Türkiye'deki ve Dünya'daki yeni akıntıya ters yönde yüzüyor. Tarihten silinen siyasi akımların, partilerin, hatta devlet ve uygarlıkların da bir sonunun olması, bu yüzden. On bin yıllık tarihi geçmişe sahip Çin uygarlığı, belki de sözkonusu değişim/dönüşüm yasaları konusunda kadim eserlere sahip olup onları okuduğu ve uyguladığı için bu kadar uzun ömürlü olabilmiş. Ama ondört yıllık bir tarihe sahip AKP'nin, CHP'nin 90 yıllık ömrünün çeğreği kadar yaşaması bile mucize olur. Bu devrin geçici olduğunu, kalıcı olabilmek için kırılmaların yarattığı tsunamilere ve ondan geriye kalan dalgaların uzunca bir süre aynı istikamete doğru kırılıp köpükleneceğini bilmiyor. Bilmek bir yana, şokun etkisiyle kendi bildiklerini de çoktan unutmuş görünüyorlar. Ayrıca hatırlasalar da pek faydası olmayacak, zira tamamen yitridikleri inandırıcılıklarını yeniden kazanmak zorundalar ve bu çok zor. İslamcıların pastırma yazı çoktan sona ermişti, şimdi sonbaharlarının sonundalar. Kış kapıda.
Soldan arındırılmış neoliberal atmosferde Kendilerini bir anda devletin darı ambarında bulan İslamcıların -neden özellikle neoliberal dönemde ortaya çıktıklarını daha önce anlatmaya çalışmıştım. Şimdi neoliberal devir bitti. Küresel 2008 kriziyle bir paradigma değişikliği, gerçek bir kırılma oldu. Ve onun yarattığı tsunaminin dalgalarına karşı ters istikamette yüzmek mümkün değil. Dünyada sistemle ilgili nitel bir kalite değişikliğinden bahsediyorum ve böyle durumlar, tarihin akışına yeni yön veren durumlardır.
2013'de başlayan yeni zaman kalitesinin bir numaralı kuralı, özgürlükler ve totaliter eski devlet yapılanmalarının bozularak yeniden yapılanmalarıydı. Bu hareketlenmenin bir numaralı aktörü ise, dişi değerleri temsil eden kadınlardı elbette ve neşeli özgür gençlerdi. Yeni zaman kalitesi, 2008'de başlayan ve giderek profil kazanan yeni paradigmanın bir ifadesi olarak akla hayale gelen her sosyal ve siyasal yapılanmayı, yeni paradigmanın parametrelerine uymaya zorladı ve zorluyor. İslamcılar bu değişime, gerçek yüzlerini göstererek ve daha sonra panikleyip totaliterleşerek tepki verdiler. Bu halleriyle, tarihin önüne "tasfiye edilecek malzeme" olarak çıkmış oldular ve tasfiye Tunus'da bir gencin kendini yakmasından beri zigzaglar çizerek devam ediyor. Türkiye'de değişime ilk kitlesel yanıt, 1990'lı gençlerden geldi. Apolitik sayılan bu gençler, bütün Dünyaya ders verecek kalitede bir politik duruş sergileyerek tarihe geçtiler ama onları o noktaya iten, tranvaydan inen İslamcılardı. Neoliberal devrin siyasi ifadesi etnik/dînî kimlikçilik, ciddi bir kriz yaşıyordu ve AKP gibi PKK da kendi kriziyle meşguldü, ama İslamcılık tutucu refleksleriyle kendi ipini çekerken, Kürtçülük dönüşerek yeni paradigmaya hızla uyum sağladı. Bu şaşırtıcı gelişmeyi tahmin edip 2012 başında yazdığım bir yazıda, bölgenin demokratikleşmesinde Kürtlerin merkezi rollerden birini oynayacaklarını ve Türklerin de Kürtlere müteşekkir kalacabileceğini yazmıştım. Selahattin Demirtaş'ın "Seni Başakan yaptırmayacağız"çıkışı ve AKP'nin TBMM'de mutlak çoğunluğu yitirmesi, Erdoğan'ın özgüvenine Gezi'den sonra vurulan ikinci önemli darbe oldu. Ve bu gelişme, Erdoğan partisi AKP'yi totaliter milliyetçi, sürdürülemez savaşçı bir çizgiye savururken, Kürt Hareketinin son temsilcisi HDP'nin hızla Türkiye partisi haline gelmesi, Türkiye tarafından kabul edilmesi, ve Kürt kimliğiyle Türkiye denklemine yeniden dahil olmasını sağladı. Ve bunu sağlarken, PKK'nın AKP gibi akıntıya kürek çeker haliyle, HDP ile PKK arasındaki mesafenin de giderek açılmasına neden oldu.
Paradigma değişimlerinin nasıl işlediği konusunda tecrübeye sahibiz ve en yakın örnek, Sovyetler Birliği ve Sosyalist Bloğun çöküşü olayıdır. Çöküşten birkaç yıl öncesine kadar Sovyetler Birliği Afganistan işgalcisiydi ve Doğu Avrupa'da başlayan yürüyüşlerin koca Sovyet İmparatorluğunu yıkacağını kimse düşünmüyordu, ama bir metal yorgunluğu görünüyordu, tıpkı şimdi AKP ve İslamcılarda göründüğü gibi.
Anafikri Özgürlük ve Kadınlar olan bir paradigmanın hakimiyeti altında, kadını doğal köle sayan yasakçı/günahçı siyasi İslam'ın hiç bir biçiminin hayatta kalma şansı yoktur. İran'ın binlerce yıllık tecrübeye dayanan aklı bunu kavrayıp döneme kendince ayak uydurmaya başlamıştır ve bu yüzden de hayatta kalma ihtimali yüksek. Ama tramvay'dan indikten sonra binmeyi planladığı Müslüman Kardeşler kağnısı yolda kalan, Tunus, Mısır, Suriye derken heryerde sapır sapır dökülen AKP'nin eski fabrika ayarlarına dönmesi de Erdoğan'ın egosu nedeniyle mümkün olmadı. PKK ise daha farklı bir kulvarda hızla âtıl hale geldi. Bu silahlı örgüt, önce birleşik Kürdistan'ın bağımsızlığı, sonra (20 yıldan beri) Kürt kimliğinin Türkiye tarafından resmen kabulü amacıyla binlerce insanın ölümüne neden oldu. Türkiye'deki tüm Kürt örgütlerini -gereğinde zorla- kendi bünyesinde toplayıp monopol hale geldi. AKP'nin tüm Türkiye Sağını kendi tekelinde toplama girişimine benzer bu durum, Kürt hareketinden gelen herkesin PKK'lı olduğu veya onunla ilişkili olduğu inancına su taşıdı. Kürt partileri üzerindeki PKK vesayeti, HDP'ye kadar da sürdü, ama yüzde 13 oy alan bir partinin PKK veya başka bir örgütün vesayeti altında yaşaması mümkün değildir, hele Türkiye tarafından kabullenildikten sonra ve "Kürt sorunu"nun çözümünü kapalı kapılar arkasında -kimsenin ne yapıldığını bilmediği- gizli AKP-PKK görüşmelerine el koymaya meyilli haliyle. Bu haliyle HDP, Türkiye'de son 13 yıldır kör-topal ilerleyen gizli görüşmelerin monopolüne son vermiş oldu ve yeni paradigmanın açıklık ilkesine uygun bir eğilimle, bu görüşmelerin Meclis'e taşınmasının sağlam garantörü oldu.
Gazi Mahallesindeki polis saldırısına karşı ortak tavır alan CHP, HDP, diğer küçük Sol ve sosyalist partiler, STK'lar ve tabii Gezi Ruhu, etkili bir şekilde yeni bir Sol cephede birleştiler. Erdoğan ise, AKP'nin neoliberalizme has yapısına ters, ekonomiyi mahvedecek savaş hali paniğiyle, aralarındaki farkları unutan Sol'un sağlam bir cephe halinde ortaya çıkmasını sağlamış oldu. Gezi'de ilk kez Türkiye tarihinde görülmemiş aktif bir kitle desteğine sahip olan Sol, seçimden önce ittifakı kısmen reddettiği HDP'yi samimi bir şekilde bağrına bastı.
AKP, tıpkı ANAP gibi, çeşitli siyasi akımların birarada bulunduğu ve ekonominin iyi işlediği zamanlara göre kurgulanmış bir partidir. Yaşaması, ekonominin iyi gitmesine bağlıdır. Süreç içinde AKP, kendi yandaşının ekonomisinin iyi gittiği bir partiye dönüşmüş de olsa, hâlâ savaş yapmaması gereken bir ülkenin topal ördeği. Turizmle geçinen, sıcak paraya bağımlı, en büyük ticari ortağı AB olan bir ülkenin savaşçı bir yer olması, turizmin durması, paranın Türkiye'den çıkması, ihracatın geriye gitmesi demektir -ki şimdi olan da budur. AKP, bir karga olduğu halde karabataklık yapmaya kalkan acemi bir çaylağa benziyor ve bu haliyle ne kargalık yapabiliyor ne de karabataklık. PKK ise, Meclis'e taşınacak Kürt sorunuyla birlikte işlevini ve varlık nedenini giderek yitiren, Kürt sorunu konusundaki tekel olmaktan çıkarak bu alandaki gücünü yitiren bir örgüt görünümündeydi. AKP Hükümetinin Kandil'e saldırısı, eski rolünü yeniden üslenebileceği bir fırsatı ayağına getirdi, ama Erdoğan'ın PKK ile savaşı, taşıma suyla değirmen döndürmekten öte gidemez ve o değirmen artık dönmeyeceğini anlamak zorunda. 1990'lı yıllara dönüş ise, AKP (ve PKK'nın?) tüm arzularına karşın artık mümkün değil. Böyle bir savaşın arkasında duran kitle desteği, 1990'larla kıyaslanamayacak kadar zayıf ve kararsız. Son kamuoyu soruşturmaları, savaş isteyenlerin, AKP seçmeni oranından çok daha düşük seviyelerde seyrettiğini gösteriyor. Uluslararası alanda da AKP'nin savaşının daha en başından itibaren şüpheyle karşılandığı biliniyor. O halde paradigmanın tıpkı kayaları şekillendiren dalgalar gibi yavaş, yumuşak, ama kesin bir şekilde etkiyerek direnenleri de yeni döneme göre şekillendireceğini, yeni döneme uymamakta direnenleri de yok edeceğini şimdiden buraya yazabiliriz.
Erdoğan'ın özgüvenine en önemli darbeyi ise, Selahattin Demirtaş'ın karizmasının indirdiğini düşünüyorum. Siyaseten haklılık vehaksızlıktan çok karizmanın peşinden giden Türk seçmeni, onca yolsuzluk iddiası ve kanunsuzluğa rağmen Erdoğan'a, karizması nedeniyle kredi açmıştı. Ve Erdoğan, bu önemli özelliğini, Sağı kendi tekelinde toplayıp, İslamcı hayallerini kendince gerçekleştirmek için kullanmaya kalktı. Tam bir fiyasko ile sonuçlanan bu girişimin altından da bir yere kadar karizması ve ona aldığı halk desteğiyle bugünlere geldi. Sol cenahta karizma sahibi bir politikacı yoktu -veya en azından henüz yok. Ama o Sol cephenin sağlam bileşeni haline gelen HDP'nin liderinde karizma var. Üstelik genç. Ve yeni paradigmanın tüm parametreleriyle barışık veya onları sahipleniyor. Bu özellik, Erdoğan'ın karşısına ilk kez -en azından eşdeğer- güçlü bir rakibin çıkması demek oluyor. Türkiye gibi bir yerde karizmanın önemini en iyi Erdoğan biliyor olmalıdır. Demirtaş aleyhinde yürütülen ve adeta bir linç kampanyasına dönüşen, ona siyaset yasağı getirmekten söz eden iradeye rağmen, yükselen Sol Cepheye çok önemli yeni bir gücün katıldığını da anlamamıza yardımcı oluyor. Ben Sol içinden başka karizmatik liderlerin doğacağı tahmininde de bulunmuştum, birden fazla karizmatik önder olabileceğini yazmıştım, ama yaşlanan Erdoğan'ın karşısına genç Demirtaş şimdiden çıktı ve ona saldırılar arttıkça, daha da güçlenecektir -bunu da en iyi AKP'lilerin biliyor olması lazımdır.
Bir çağ sona erdi. Şimdi o çağın aktörlerinin değişim/dönüşümü, onların içinden yeni aktörlerin çıkış zamanı. HDP, dönüşümün en pozitif örneklerinden birini, 2012 sonrası AKP de, değişim/dönüşümün en negatif örneğini teşkil ediyor. Ve aynı dönemin iki aktörü AKP ve PKK'nın birbirini yıpratan savaşı, HDP'yi sanıldığı kadar yıpratmıyor. Paradigma işliyor ve ona uymayanlar, gereğinde birbirini harcıyor. Ve tüm gelişmeler, Sol'un her olayda daha derinden ve sağlam adımlarla iktidara yürümesinin önünü açıyor. Türkler çok yakın bir gelecekte, Türk-İslam sentezi partileri AKP ve MHP'ye, onların yersiz savaş çığırtkanlığına asla güvenemeyeceğini anlayacak. Ve o gün geldiğinde Sol Cephe, Türkiye'yi uzunca bir süre yönetmek üzere iktidara gelecek.
