Giriş...
Global dünya ekonomisi 2008'den beri çalkalanıyor. Kapitalizme özgü konjonktürel bir durumdan ziyade, bir sistem kriziyle karşı karşıya olduğumuz konusunda genel bir mutabakat var. Kapitalizmin zayıflıkları hiç bu kadar belirgin olmamiştı. Böyle zamanlarda, sistem eleştirilerinin de yükseldiği görülür. Ama konu politika ve ekonomi olunca, sisteme sunulan alternatifler, Modern tarih boyunca neredeyse daima ideolojik olmuştur. İdeolojik yaklaşımlarda "Yeni bir düzen" dendiği zaman, varolan sistem tamamen reddedilir ve yerine yepyeni bir sistem önerilir. Şimdi, sistemi aşmak ve bu yolda en geniş mutabakatı sağlamak için, ideolojik 'öneriler' ötesi yaklaşımlara özellikle ihtiyaç var. Bunun için, kadınsı değerlere özgü evrimci bir mantıkla hareket etmek çok daha mantıklı, çok daha kolay ve çok daha barışçı olacaktır. Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stieglitz, "Zamanla her kriz son bulur. Ama her kriz -hele bugünkü boyutlardaysa- etkisini, kriz sonrasında da devam ettirir." demişti ve "Kriz öncesinin dünyasına geri dönemeyiz" diye de eklemişti. (Bkz. "Freefall / America, Free Markets, and the Sinking of the World Economy" 2010).
Krizin geleceğe etkisi ne olacak? İşte bu soruya net bir yanıt vermek, artık mümkün. Bugün, para bazlı bir borç ekonomisinde yaşanıyor. Eski ATO Başkanı Milletvekili Sinan Aygün, bu durumu Türkiye adına geçen yıl şöyle ifade etmiş: "Ev borçla alınıyor, içerisindeki buzdolabı, televizyon, çamaşır makinası, halı, başka bir borçla alınıyor. Otomobil borçla alınıyor, otomobilin benzini lastiği de kredi kartına borç yapılarak alınıyor. Çocuk okula borçla gönderiliyor. (...) Hattâ gerek işletmeler gerkse de vatandaşlar, alabildikleri sürce borçlarını da borçla ödüyor."
Para bazlı, ama para olmadan döndürülen ekonomik ilişkiler... Sağlıklı olduğunu söyleyen yok elbette. Ama bu duruma kapitalizm ötesi bir karakter kazandırılabilirse, Sümerler döneminde uygulanan parasız ekonomiye benzeyen bir yere doğru gidilebilir, şerden hayır doğabilir. Paranın miyadı doluyor mu? Galiba öyle. İstikamet, parasız toplum...
Para bazlı, ama para olmadan döndürülen ekonomik ilişkiler... Sağlıklı olduğunu söyleyen yok elbette. Ama bu duruma kapitalizm ötesi bir karakter kazandırılabilirse, Sümerler döneminde uygulanan parasız ekonomiye benzeyen bir yere doğru gidilebilir, şerden hayır doğabilir. Paranın miyadı doluyor mu? Galiba öyle. İstikamet, parasız toplum...